Psychodeliki wracają do łask – czy jesteśmy na to gotowi?
Psychodeliki, takie jak LSD, psylocybina czy MDMA, jeszcze do niedawna miały złą prasę. Dziś wracają w nowym świetle – jako potencjalne leki ratujące zdrowie psychiczne osób z depresją, lękiem czy zespołem stresu pourazowego (PTSD). Wyniki badań klinicznych są obiecujące, a niektóre substancje zyskują status „przełomowych terapii” w ocenie FDA.
W ślad za tym rozwojem naukowym rośnie zainteresowanie tzw. integracją psychodeliczną oraz podejściem redukcji szkód w pracy z osobami, które mają lub planują mieć kontakt z psychodelikami – niezależnie od tego, czy substancje te są legalne w danym kraju.
Artykuł naukowy opublikowany w Harm Reduction Journal w 2021 r. analizuje wnikliwie etyczne i prawne aspekty tej nowej fali psychodelicznej. Poniżej przedstawiamy, co każdy terapeuta, praktyk uważności, coach, ale też świadomy użytkownik powinien wiedzieć o kwestii.
Czym jest terapia integracyjna i redukcja szkód?
W tradycyjnej terapii psychodelicznej mamy do czynienia z profesjonalnie prowadzonymi sesjami, często w warunkach klinicznych. Jednak wiele osób korzysta z psychodelików poza systemem medycznym – na własną rękę, podczas ceremonii, retreatów lub w nieformalnym kontekście. I to właśnie te osoby często szukają później pomocy terapeuty – niekoniecznie z powodu „złego tripa”, ale z chęci zrozumienia i zintegrowania tego, czego doświadczyły.
Terapia integracyjna (ang. integration therapy) polega na:
- pomaganiu klientowi w zrozumieniu jego doświadczenia,
- wspieraniu procesów emocjonalnych i duchowych po sesji psychodelicznej,
- pracy z treściami, które mogą być zarówno ekstatyczne, jak i trudne (traumy, lęki, rozpad ego).
Redukcja szkód (ang. harm reduction) to z kolei podejście, które nie zakłada moralizowania czy oceniania, ale oferuje bezpieczną przestrzeń do rozmowy, niezależnie od tego, czy klient planuje użyć psychodelików, czy już to zrobił.
Problem: brak regulacji
Wielu psychoterapeutów i specjalistów zdrowia psychicznego znajduje się dziś w etycznym i prawnym rozkroku. Z jednej strony – pojawiają się pacjenci, którzy otwarcie mówią o swoich planach związanych z psychodelikami. Z drugiej – w wielu krajach, w tym w większości stanów USA i krajach UE, substancje te wciąż są nielegalne. Czy terapeuta może udzielić im wsparcia?
Tak, ale… z zachowaniem ogromnej ostrożności.
Artykuł zwraca uwagę na kilka kluczowych pytań:
- Czy rozmowa z klientem o planowanej sesji psychodelicznej to zachęcanie do nielegalnego działania?
- Czy udzielając wsparcia po takim doświadczeniu, terapeuta naraża się na odpowiedzialność prawną?
- Jakie są granice „akceptowalnego wsparcia” w kontekście nieuregulowanych interwencji?
Etyczne zobowiązania terapeuty: słuchać, ale nie prowadzić?
Warto rozróżnić dwie sytuacje:
- Terapia integracyjna po doświadczeniu – klient miał już kontakt z psychodelikiem i chce to omówić.
- Wsparcie przed planowaną sesją – klient zamierza przyjąć substancję (np. psylocybinę) i chce się przygotować psychicznie.
W pierwszym przypadku większość terapeutów może legalnie i etycznie prowadzić rozmowę – to nic innego jak praca z doświadczeniem emocjonalnym i poznawczym klienta. Problem zaczyna się w drugim scenariuszu – gdy terapeuta potencjalnie „asystuje” nielegalnemu zachowaniu.
Zgodnie z autorami artykułu, najbezpieczniejszą praktyką jest postawa oparta na:
- braku oceniania – przyjęcie, że klient samodzielnie podejmuje decyzję,
- jasnych granicach – nie doradzać, nie sugerować dawek, nie rekomendować substancji,
- przygotowaniu psychologicznym – edukacja na temat emocji, intencji, bezpieczeństwa.
Kontekst prawny: cienka linia między pomocą a promowaniem
Prawo w wielu krajach nie nadąża za dynamicznym rozwojem badań nad psychodelikami. Substancje te pozostają na liście kontrolowanej (Schedule I w USA, wykaz I-P w Polsce), co oznacza, że ich posiadanie i stosowanie poza badaniami klinicznymi jest nielegalne.
Autorzy podkreślają, że terapeuci powinni znać lokalne przepisy i stosować się do zasady:
Pomoc = tak. Zachęcanie / ułatwianie = nie.
Przykład:
- Możesz porozmawiać z klientem o tym, jak zadbać o emocje przed trudnym doświadczeniem.
- Nie powinieneś jednak mówić: „ta substancja będzie dla ciebie dobra” albo „znam kogoś, kto to prowadzi”. (Nawet w kraju w którym psychodeliki są zdepenalizowane lub legalne).
Praktyczne wskazówki dla terapeutów i praktyków
Oto, co zalecają autorzy dla profesjonalistów, którzy chcą bezpiecznie i etycznie pracować z klientami mającymi kontakt z psychodelikami:
1. Ustal jasne granice
Zdefiniuj z klientem, co obejmuje wasza współpraca. Możesz wspierać go emocjonalnie, ale nie możesz uczestniczyć w planowaniu sesji z nielegalną substancją.
2. Zachowaj neutralność
Nie oceniaj, nie promuj, nie odradzaj – to klient podejmuje decyzję. Twoim zadaniem jest stworzyć przestrzeń do refleksji.
3. Pracuj z intencją i integracją
Pomóż klientowi zrozumieć, po co sięga po psychodeliki, co przeżył i jak może to przełożyć na życie codzienne.
4. Nie stawiaj diagnoz opartych na tripach
Doświadczenia psychodeliczne mogą przypominać objawy zaburzeń psychicznych, ale nie powinny być diagnozowane w oderwaniu od kontekstu.
5. Edukuj się i bądź na bieżąco
Szukaj szkoleń z zakresu integracji psychodelicznej, śledź zmiany legislacyjne i rozwój badań klinicznych.
Wrażliwe obszary: duchowość, trauma, rozpad ego
Psychodeliczne doświadczenia bywają intensywne. Klienci często opisują:
- spotkania z archetypami, „bogami”, „świadomością wszechświata”,
- regresje do dzieciństwa lub traumatycznych wydarzeń,
- całkowitą utratę poczucia siebie (tzw. ego dissolution).
Terapeuta musi mieć kompetencje, by poradzić sobie z takimi treściami – bez patologizowania ich, ale też bez utwierdzania klienta w potencjalnie niebezpiecznych przekonaniach (np. że „jest wybranym mesjaszem”).
Dla kogo ten temat ma znaczenie?
Ten artykuł – i temat, który porusza – powinien zainteresować:
- psychoterapeutów, psychologów i psychiatrów, którzy spotykają się z klientami używającymi psychodelików,
- osoby planujące lub mające za sobą doświadczenia psychodeliczne, które szukają wsparcia,
- twórców polityk zdrowotnych i prawników, którzy chcą zrozumieć, jak wspierać rozwój bezpiecznych ram prawnych.
Odpowiedzialność przede wszystkim
Psychodeliki mogą być potężnym narzędziem przemiany – ale tylko w rękach osób przygotowanych, świadomych i etycznych. Artykuł z Harm Reduction Journal przypomina nam, że zanim powstanie pełnoprawny system terapii psychodelicznej, musimy zadbać o bezpieczeństwo, granice i edukację – zarówno specjalistów, jak i klientów.
Nie chodzi o to, by „promować” psychodeliki. Chodzi o to, by nie zostawiać ludzi samych sobie – zwłaszcza gdy otwierają drzwi, których nie potrafią jeszcze domknąć.
Link do artykułu: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8028769/
Bibliografia
-
Belser, A. B., Nielson, E. M., et al. (2021). Ethical and legal issues in psychedelic harm reduction and integration therapy. Harm Reduction Journal, 18(1), 42.
https://doi.org/10.1186/s12954-021-00472-5 -
Johnson, M. W., Griffiths, R. R., & Hendricks, P. S. (2019). The abuse potential of medical psilocybin according to the 8 factors of the Controlled Substances Act. Neuropharmacology, 142, 143–166.
-
Carhart-Harris, R. L., & Goodwin, G. M. (2017). The therapeutic potential of psychedelic drugs: Past, present, and future. Neuropsychopharmacology, 42(11), 2105–2113.
-
Nielson, E. M., Guss, J., et al. (2018). The Psychedelic Integration Scale: Measuring the extent of integration following psychedelic experiences. Journal of Humanistic Psychology.
-
Phelps, J. (2017). Developing guidelines and competencies for the training of psychedelic therapists. Journal of Humanistic Psychology, 57(5), 450–487.
-
Gorman, I., Nielson, E. M., Molinar, A., Cassidy, K., & Sabbagh, L. (2021). Psychedelic harm reduction and integration: A transtheoretical model for clinical practice. Frontiers in Psychology, 12, 710.
-
Multidisciplinary Association for Psychedelic Studies (MAPS). (n.d.). MDMA-Assisted Therapy Research Overview.
https://maps.org/research/mdma/
